Bahasa Melayu ialah bahasa
kebangsaan negara seperti yang termaktub dalam Perkara 152 Perlembagaan
Malaysia. Bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan melambangkan jati diri bangsa
dan alat untuk menyatupadukan bangsa Malaysia yang berbilang kaum. Bahasa
Melayu turut menjadi satu unsur budaya yang dikongsi untuk berkomunikasi oleh
rakyat Malaysia.
Walau bagaimanapun, selepas 59 tahun negara mencapai kemerdekaan,
masih ada rakyat Malaysia yang tidak fasih berbahasa Melayu. Keadaan ini amat
membimbangkan kerana roh bahasa Melayu belum menyerap sepenuhnya dalam sanubari
warga Malaysia. Tambahan pula, slogan “Bahasa Jiwa Bangsa” kurang dihayati
dalam kalangan masyarakat di negara ini terutama golongan muda. Keadaan ini
secara perlahan-lahan mampu mengikis keistimewaan bahasa Melayu sebagai bahasa
kebangsaan. Malahan, keistimewaan bahasa Melayu seolah-olah hanya wujud di atas
kertas sahaja.
Sejarah dan dasar sesebuah negara banyak mempengaruhi
perkembangan bahasa. Sebagai akibat sejarah migrasi dan juga dasar yang
direncanakan, terdapat beberapa negara yang menggunakan lebih daripada satu
bahasa iaitu sama ada secara bilingual ataupun multilingual kerana menjadikan
bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan, manakala bahasa Inggeris pula sebagai
bahasa utama seperti yang berlaku di Singapura. Implikasi daripada penguasaan
satu atau lebih bahasa mungkin berbeza-beza bergantung pada saiz dan kekuatan
sesebuah negara.
Negara kuasa besar seperti Amerika Syarikat (AS) pula
merupakan sebuah negara ekabahasa atau mengetahui atau boleh bertutur dalam
satu bahasa sahaja, namun hal berkenaan bukanlah merupakan isu besar. Hal ini
dikatakan demikian kerana sekalipun monolingual, AS merupakan antara negara
terkaya dan terkuat di dunia. Pada masa yang sama, tidak dinafikan penguasaan
bahasa Inggeris telah menjadi alat pertuturan yang berkembang ke seluruh dunia.
Setiap negara menggunakan bahasa sendiri dalam pembinaan tamadun.
Bahasa ibunda sentiasa diutamakan berbanding bahasa lain dalam urusan seharian.
Sebagai contoh, negara Perancis dan Jerman menggunakan bahasa Inggeris sebagai
bahasa kedua tetapi tidak menggunakannya secara meluas melainkan semasa
berinteraksi dengan pelancong dari luar atau dengan orang yang hanya tahu
berbahasa Inggeris. Perlu diingatkan bahawa setiap negara maju seperti Jerman,
Perancis, dan Itali memanfaatkan penggunaan bahasa ibunda dengan sebaik-baiknya
sehingga muncul antara kuasa besar yang disegani.
Hakisan secara beransur-ansur terhadap penerimaan bahasa
Melayu sebagai bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi turut dikaitkan dengan
penggunaan bahasa Melayu dalam filem dan lagu apabila isu bahasa menjadi
perdebatan hangat di Festival Filem Malaysia Ke-28 (FFM28) baru ini.
Filem Ola Bola dicalonkan bagi kategori “Filem Terbaik Bukan Bahasa Melayu”
mengundang kekecohan sebilangan penggiat filem tempatan. Situasi ini tidak
sepatutnya berlaku dalam usaha untuk mendaulatkan bahasa kebangsaan ke arah membina
bangsa Malaysia yang maju. Tidak seperti penggiat seni di China, mereka
sentiasa mendaulatkan bahasa Mandarin dan budaya mereka dalam filem seperti
Kung Fu Hustle, Shaolin Soccer dan sebagainya. Walaupun mereka terdiri daripada
pelbagai etnik dan kaum, namun mereka giat berusaha untuk menonjolkan bahasa
mereka pada mata dunia. Oleh hal yang demikian, masalah ini perlu ditangani
dengan kemampuan semua pihak dalam usaha untuk mengintelektualkan masyarakat di
samping mendaulatkan penggunaan bahasa rasmi di negara ini. Anjakan paradigma
perlu dilakukan dengan lebih inovatif demi mengangkatkan nilai bahasa
kebangsaan.
Di negara Itali, masyarakat di sana mengagungkan bahasa
Itali dalam semua bidang sehinggakan pelancong luar yang ingin memasuki negara
tersebut perlu belajar asas bahasa Itali kerana negara itu menggunakan satu
bahasa sahaja. Bagi negara Jepun pula, teknologi yang direka cipta dalam banyak
jenama ciptaan dinamakan dengan bahasa negara sendiri seperti Panasonic,
National, Suzuki dan Kawasaki. Begitu juga dengan negara Korea yang setanding
dengan negara antarabangsa lain dalam bidang teknologi telekomunikasi. Sebagai
contoh, jenama Samsung sentiasa melakukan penambahbaikan pengeluaran telefon
pintar seperti Iphone, Sony, HTC, LG, dan Blackberry.
Situasi lain turut berlaku apabila acara melibatkan
majlis penganugerahan yang berlangsung di negara kita. Semasa Anugerah Industri
Muzik (AIM) ke-19 yang lalu, sebilangan pemenang memberikan ucapan yang
diselangi dengan perkataan Inggeris. Ucapan terima kasih yang lembut dan sopan
ditukar dengan ucapan thank you. Perkataan ”terima kasih” turut kurang mendapat
tempat dalam kalangan pengacara tertentu dan penggiat seni berbangsa Melayu.
Oleh hal yang demikian, langkah pengayaan bahasa perlu dilakukan dari semasa ke
semasa melalui penggunaan bahasa yang betul untuk menjaminkan pengukuhan bahasa
itu sendiri dalam segenap aspek.
Dunia yang kian mencabar telah merobek jati diri serta
penguasaan bahasa Melayu yang baik dan betul dalam kalangan masyarakat. Masyarakat
terlalu mudah menyerap unsur luar seperti penggunaan bahasa atau budaya lain
yang menyimpang daripada identiti negara. Menyedari hakikat tersebut,
masyarakat tidak perlu mengagungkan bahasa Inggeris sebagai bahasa utama
pertuturan kerana penduduk di Jepun, Korea, Jerman dan Itali membuktikan bahawa
mereka mampu mengembangkan teknologi masing-masing dengan mengutamakan bahasa
ibunda.
Dipetik dan diubah suai daripada: Rencana Siti Nur
Hidayah Othman Bakar, Pelita Bahasa, Oktober 2016.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan